کۆکە یەکێکە لە ھۆکارەکانی بەرگری لەشی مرۆڤە دەیپارێزێت لەوەی شتێکی بیانی بچێتە رێرەوی ھەناسە بەتوندی ھەڵیان دەداتە دەرەوە ، ووروژاندنی ھەستیارەکانی کۆکە لە گوێ و بۆشاییە ئێسکەکانی لووت و قورگ و رێرەوی ھەناسە ھەیە بۆیە ھەر یەکێک لەوانە بوروژێت کۆکە درووست دەبێت ، کۆکە لەوانەیە کورت خایەن بێت کاتێک لە دوو ھەفتە کەمتر بێت .
ھۆکارە جیاکەرەوەکانی کۆکە:
١-کۆکە درێژ خایەن دەبێت کاتێک لە ٦ ھەفتە تێپەرێت
٢- وەرزی کۆکە کاتێک لە وەرزی بەھار یان کاتی گۆرانی وەرزەکان دێت زیاتر ورووژانە ( حساسیە)
٣- کاتی کۆکە: ئەگەر کۆکە لە کاتی شەو زیاتر بێت ئەوا لەوانەیە ووروژان و رەبۆ بێت یان بوونی شلە و لینجی لە دواوەی لووت یان گەرانەوەی ترشە لۆکی گەدە بێت .
٤- ئەگەر کۆکە لەگەڵ ماندوو بوون و وەرزش ھات یان کاتی نزیک بوونەوە لە بۆن و دووکەڵ و تۆز زیاتر ووروژان و حەساسیەیە .
٥- جۆری دەرکردەی سپیەکان و بەلغەم ئەگەر رەنگی سەوز یان زەرد بوو زیاتر لە ھەورکردن ( ئیلتھاب) دەچێت بەڵام ئەگەر کاڵ و ئاوی بوو زیاتر لە ووروژان دەچێت .
نیشانەکانی کۆکەی درێژ خایەن :
– بوونی شلە لە لووت و ھاتنە خوارەوە
– بوونی بەلغەم لە قورگ و بۆری ھەناسە
– قورگ ئێشە
– ھەناسە توندی و خیز خیز ھاتن لەگەڵ ھەناسە
– کۆکە کاتێک کەم یان زۆر ھۆشیاری لەگەڵ بێت
٠ لە چ کاتێک سەردانی پزیشک پێویستە:
٠ کۆکە تای لەگەڵ بێت
٠ ھەناسە توندی لەکاتی پشوو و یان کەمترین ماندووبوون
٠ کەمکردنی کێشی لەش و کەمبوونەوەی خواردن
٠ بوونی بەلغەم کە رەنگەکەی گۆرا بێت بۆ سەوز و زەرد و خوێناوی
٠ بوونی حاڵەتی نەخۆشی سیەکان لە خێزان
ھۆکارەکانی خێزان :.
٠ ھۆکاری ڤایرۆسی : کە منداڵ لە ساڵێکدا نزیکەی ٧ جار ئەم حاڵەتە دەگرن بە تایبەتی ٢ ساڵی یەکەمی تەمەن ، کەزۆربەیان نیشانەکانی ھەڵامەتیان لەگەڵە
٠ کۆکە رەشە: کە زیاتر لە منداڵی بچووک روودەدات و کاتێک لە شوێنێک دەرکەوێت منداڵێکی زۆر تووی دەبێت و کۆکە لەسەریەک زۆر دەبێت و منداڵ سوور دەبێتەوە و لەوانەیە دوای کۆکە برشێتەوە
٠ ووروژانی سیەکان و رەبۆ : گەورەترین ھۆکاری کۆکە لەکاتی شەو و لەکاتی بەیانی یان دوای تووش بوونی ڤایرۆس و ھەڵەمەت و کۆکەیەکی درێژخایەن بگرێت . ھەندێکجار دەبێتە ھۆی ھەناسە تەنگی و خیزە خیز
ھەوکردنی بۆشاییە ئێسکەکانی لووت بە گشتی دوای پێنج ساڵی دەبێت و کۆکەی زۆر و ھاتنی ماددەی لینج لە لووت بەتایبەت کاتی شەو
٠ گەرانەوەی ترشە لۆکی گەدە بۆ قورگ ، کە کۆکە لە کاتی شەو زیاد دەکات و بەتایبەت لەکاتی پاڵکەوتن لەوانەیە تف کردن و رشانەوەی لەگەڵ بێت
٠ ھۆکاری دەروونی کە زۆر کات بەرۆژ کۆکە زۆر دەبێت بەڵام کاتێک دەخەوێت نامێنێت
٠ پەرینی خواردن بۆ بۆری ھەناسە کە لەناکاو منداڵ زۆر دەکۆکێت بەڵام تا و نەخۆشی لەگەڵ نیە
٠ ھۆکاری ھەورکردن بەتایبەتی کاتێک تای لەگەڵ یان پاشان لەوانەیە بەلغەمی ھەبێت یان ھەناسەی توند بێت لەگەڵی و لە ھەردوو کاتی شەو رۆژ روودەدات
ئاکامەکان :.ئەو منداڵانەی زۆر دەکۆکن لەوانەیە توشی ھەندێک لەم ئاکامانە بن
٠ کەم خەوی و خەو زران
٠ سەر ئێشە
٠ گێژ بوون
٠ رشانەوە دوای کۆکە
٠ میز کرێ بێ ووست و تەربوون
چارەسەری کۆکە :.
دەبێت ھۆکاری تووش بوون کۆکە بزانرێت و پاشان چارەسەر بکرێت لە ھەورکردن و ووروژان
پارێزگاری :
١- دوورکەوتنەوە لە قەرەبالغی
٢- پۆشینی بە تایبەت لە شوێنی قەرەبالغ یان ئەو شوێنانەی تۆز و دوکەڵیان زۆرە
٣- تا بکرێت ئاژەڵی ماڵی کەم بێت و بەتایبەت لە ژووری خەوتن بەتایبەت لەو خێزانانەی ووروژانیان ھەیە ٤- وەرگرتنی پێ کوتەکان ( ڤاکسینەکان) لەکاتی خۆیدا